Το υπουργείο Εργασίας καταργεί τον ΟΑΕΔ (μετονομάζεται σε ΔΥΠΑ).Ο οργανισμός που ιδρύθηκε το 1969 και αποτέλεσε το αποκούμπι, της λαϊκής οικογένειας, χάνει τη σημειολογική του αναφορά. Η εργασία μετατρέπεται σε απασχόληση και χάνει την σταθερή και ασφαλή της βάση, στην κοινωνική συνείδηση
Το νέο νομοσχέδιο για τον ΟΑΕΔ, που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση, στηρίζεται στις παραδοχές της «Έκθεσης Πισσαρίδη», για την καταπολέμηση της ανεργίας, για την επαγγελματική κατάρτιση και τις δεξιότητες, του εργατικού δυναμικού της χώρας.
Η Έκθεση Πισσαρίδη, προτείνει συγκεκριμένες πολιτικές, που όμως στηρίζονται, σε ιδεολογικές παραδοχές:
1. Η διαπίστωση ότι, οι άνεργοι «είναι πιθανότερο να μην διαθέτουν τις δεξιότητες, που απαιτούνται στην αγορά εργασίας» φαίνεται εξαρχής, να υποβάλλει και μια συγκεκριμένη αντίληψη, για την ανεργία. Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή, ο άνεργος καθίσταται μονομερώς υπεύθυνος, γιατί δεν φρόντισε να αναπτύξει κατάλληλες, για την αγορά εργασίας, δεξιότητες. Αποσιωπώντας, τις κρίσιμες κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις της ανεργίας, παραβλέποντας το γεγονός ότι, σε καθεστώς οξυμμένης επισφάλειας, οι περιορισμένες θέσεις εργασίας εναλλάσσονται συνεχώς, μεταξύ εργαζομένων, εν δυνάμει ανέργων και το αντίστροφο, βασική παραδοχή, η οποία υποβάλλεται, είναι η εξατομίκευση της ευθύνης του ανέργου για τη μη-απασχόλησή του. Στην κατεύθυνση αυτή, οι προτάσεις της έκθεσης διαπνέονται από ένα σύστημα «επιβράβευσης και τιμωρίας» για όσους συμμετέχουν σε προγράμματα κατάρτισης και για όσους αναζητούν και βρίσκουν (ή όχι) θέση απασχόλησης. Πιο συγκεκριμένα, η παράταση, πέραν των 6 μηνών, της τακτικής επιδότησης ανεργίας συναρτάται αποκλειστικά με την παρακολούθηση προγραμμάτων κατάρτισης. Ωστόσο, στην κατεύθυνση αυτή, η ενίσχυση της συμμετοχής στην κατάρτιση, χρησιμοποιείται ως πρόταση έμμεσης επιδοματικής πολιτικής, οδηγώντας εντέλει στην αποκλειστική παθητικοποίησή της.
2. Κρίσιμα, για τους συντάκτες της Έκθεσης, θέματα αναδεικνύονται, η υλοποίηση των προγραμμάτων, αυστηρά από «Ιδιωτικά Κέντρα Κατάρτισης» και η χρηματοδότησή τους, από δημόσιους πόρους. Στη συγκεκριμένη πρόταση ενίσχυσης κινήτρων, τα Ιδιωτικά Κέντρα ή οι εργασιακοί σύμβουλοι, επιβραβεύονται σε περίπτωση ανεύρεσης εργασίας, από τον ενδιαφερόμενο, ενώ, στην αντίθετη περίπτωση, τιμωρούνται με προοδευτική περικοπή, της τακτικής επιδότησής τους.
3. Ο ΟΑΕΔ/ΔΥΠΑ αναδεικνύεται σε υπεροργανισμό ελέγχου, πιστοποίησης προγραμμάτων και χρηματοδότησης του όλου συστήματος, ενώ παράλληλα προωθούνται ρυθμίσεις σημαντικής μείωσης των πόρων του οργανισμού, που μπορούν να χρηματοδοτήσουν ανάλογες δράσεις. Αντίθετα, ανάλογα αρνητική εντύπωση, προκαλεί η πεποίθηση ότι, ένα νέο σύστημα δυϊκής κατάρτισης πρέπει να αναπτυχθεί από ιδιώτες, που στερούνται οποιασδήποτε σχετικής εμπειρίας, εξαιρώντας παράλληλα τον ΟΑΕΔ, τον μεγαλύτερο θεσμικό πάροχο κατάρτισης, σε περιβάλλον εργασίας, εδώ και πάνω από μισό αιώνα.
4. Η «Έκθεση Πισσαρίδη» δεν εντόπισε προβλήματα στις εξευτελιστικές αμοιβές, στην εργοδοτική αυθαιρεσία και στα «φτωχοκάμματα», στην διάλυση των συλλογικών συμβάσεων και στην απορρύθμιση του εργατικού δικαίου. Αντιμετωπίζει την ανεργία, ως φυσικό φαινόμενο, που πλήττει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και εκεί ακριβώς εστιάζει, στην επανένταξη των ανέργων στην αγορά εργασίας, με όρους ευελιξίας και ανασφάλειας, εις βάρος των υποψήφιων εργαζομένων.
Με βάση τις ανωτέρω παραδοχές, συντάχθηκε και το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο για τον ΟΑΕΔ, το οποίο όμως δεν αποτέλεσε «κεραυνό εν αιθρία». Η κυβέρνηση είχε ήδη από το 2020, προετοιμάσει το έδαφος ώστε ο ΟΑΕΔ, να υποστεί οικονομικό έμφραγμα και έτσι, ο ολικός ανασχεδιασμός των πολιτικών απασχόλησης, να αποτελεί «μονόδρομο». Η σχετική συζήτηση βέβαια, «έπρεπε» να εμπλουτιστεί και με «απατεώνες ανέργους βορείων προαστίων» με μεγάλα εισοδήματα, για να υπάρξει κοινωνικό έδαφος, για τις αντιδραστικές ανατροπές.
Τον Φεβρουάριο του 2020, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, μείωσε τις ασφαλιστικές εισφορές, που αφορούν στις κρατήσεις υπέρ Ο.Α.Ε.Δ. κατά 0,90 ποσοστιαίες μονάδες. Το 2021 οι εισφορές υπέρ ΟΑΕΔ μειώθηκαν επιπλέον κατά 3 μονάδες. Η συνολική περικοπή των ασφαλιστικών εισφορών, συνεπάγονταν συρρίκνωση κατά 56% ή κατά περίπου 1,2 δισ. στα έσοδα του ΟΑΕΔ το 2021. Κυρίως ωφελημένες από τα ανωτέρω, ήταν οι επιχειρήσεις, που είδαν το μη μισθολογικό κόστος να μειώνεται αισθητά, ενώ τώρα το «μάρμαρο» το πληρώνουν οι εργαζόμενοι (που ανά πάσα στιγμή μπορούν να βρεθούν χωρίς εργασία και να έχουν ανάγκη τα επιδόματα) και οι άνεργοι(που χάνουν επιδόματα και βοηθήματα), δηλαδή η πιο ευάλωτη, κοινωνική ομάδα.
Ακολούθησε μια περίοδο πλήρους απαξίωσης του φορέα, κατά την οποία εκτός από τους περιορισμένους πόρους, υπήρξε τρομακτική έλλειψη προσωπικού, εντατικοποίηση της εργασίας δίχως ψηφιακά μέσα κατά την πανδημία, απουσία οργανογράμματος του φορέα, ιδιωτικοποίηση του τηλεφωνικού κέντρου του ΟΑΕΔ, έξαρση των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, λόγω έλλειψης υλικοτεχνικών υποδομών κλπ.
Όλα τα ανωτέρω, μετέτρεψαν το φορέα, σε μια απαξιωμένη δομή κοινωνικής προστασίας, που όμως με την αυτοθυσία των υπαλλήλων του, κατόρθωνε να γίνεται το τελευταίο στήριγμα, των εργαζομένων και των ανέργων. Η κυβέρνηση συνειδητά αποδιοργάνωσε τον ΟΑΕΔ, με στόχο να εκχωρήσει κρίσιμες αρμοδιότητες του φορέα, σε ιδιωτικά συμφέροντα. Αν κανείς συνυπολογίσει και το γεγονός ότι, ο ΟΑΕΔ, επρόκειτο να διαχειριστεί κονδύλια, άνω του 1 δις ευρώ, από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, γίνεται αντιληπτό, γιατί έπρεπε να ακρωτηριαστεί ο φορέας πάση θυσία…
Με το νέο νομοσχέδιο για τον ΟΑΕΔ η κυβέρνηση:
1. Καταργεί τον ΟΑΕΔ (μετονομάζεται σε ΔΥΠΑ).Ο οργανισμός που ιδρύθηκε το 1969 και αποτέλεσε το αποκούμπι, της λαϊκής οικογένειας, χάνει τη σημειολογική του αναφορά. Η εργασία μετατρέπεται σε απασχόληση και χάνει την σταθερή και ασφαλή της βάση, στην κοινωνική συνείδηση. Ένας από τους στόχους της νέας ΔΥΠΑ, είναι «η διασύνδεση με τις επιχειρήσεις»! Χαρακτηριστικό είναι ότι, από την νέα δομή απουσιάζει και πάλι(όπως και από τον ΟΑΕΔ) εκπρόσωπος των ανέργων, στο νέο ΔΣ. Όπως συνέβη και με τον ΕΦΚΑ, ο κανονισμός έργων και προμηθειών, συντάσσεται κατά παρέκκλιση της κείμενης νομοθεσίας. Νέα σκάνδαλα με στόχο ευρωπαϊκούς πόρους, βρίσκονται στα σκαριά.
2. Από την 1.1.2023 αποσπάται από τον λογαριασμό με την επωνυμία «Ενιαίος Λογαριασμός για την Εφαρμογή Κοινωνικών Πολιτικών» (ΕΛΕΚΠ), ο κλάδος με την επωνυμία «Λογαριασμός για την Απασχόληση και την Επαγγελματική Κατάρτιση» (ΛΑΕΚ). Τα αποθεματικά του κλάδου ΛΑΕΚ διατίθενται στη ΔΥΠΑ για την κάλυψη των υποχρεώσεων που έχουν γεννηθεί μέχρι τις 31.12.2022.
3. Κόβει παροχές και βοηθήματα σε ανέργους, για τις οποίες θεσπίζει εισοδηματικά κριτήρια (μοριοδότηση για κοινωφελή προγράμματα μέσω ΑΣΕΠ, συμμετοχή στα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού, κάρτες μετακίνησης σε ΜΜΜ, πρόσβαση στον πολιτισμό κλπ.). Εάν ο αναζητών εργασία, αρνηθεί τρεις προσφερόμενες θέσεις εργασίας, διακόπτεται η καταβολή του επιδόματος ανεργίας και ο αναζητών εργασία διαγράφεται από το Ψηφιακό Μητρώο ΔΥΠΑ για δύο (2) έτη. Εάν ο αναζητών εργασία, δεν συμμετέχει σε δράση συνεχιζόμενης επαγγελματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης που του υποδεικνύεται από τη ΔΥΠΑ, διακόπτεται η καταβολή παροχών και ο αναζητών εργασία διαγράφεται από το Ψηφιακό Μητρώο ΔΥΠΑ για έξι (6) μήνες. Παράλληλα με άλλες διατάξεις οι άνεργοι αντιμετωπίζονται ως «εν δυνάμει απατεώνες». Οι προσκλήσεις για προγράμματα επιδοτούμενης συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης προβλέπουν στάδια και τ προϋποθέσεις για την καταβολή της επιδότησης, στον δικαιούχο της κατάρτισης. Σε κάθε περίπτωση, ποσοστό 30% της επιδότησης μπορεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο, μόνο μετά την ολοκληρωμένη παρακολούθηση του προγράμματος και όμοιο ποσοστό, μόνο μετά την επιτυχή πιστοποίηση στο πρόγραμμα. Για την αύξηση της αποδοτικότητας και την ενίσχυση του έργου των εργασιακών συμβούλων της ΔΥΠΑ, καθιερώνεται για αυτούς η χορήγηση χρηματικού ποσού, ως επιβράβευση παραγωγικότητας.
4. Εκχωρεί σε ιδιωτικά κέντρα κατάρτισης τεράστιους πόρους (1 δις) από το Ταμείο Ανάκαμψης συνδέοντας την καταβολή των επιδομάτων-βοηθημάτων με την κατάρτιση και την πιστοποίηση από ιδιωτικούς φορείς κατάρτισης.
5. Καταργεί το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρωπίνου Δυναμικού (ΕΙΑΕΔ).
6. Τέλος το νομοσχέδιο, για τον περιλαμβάνει πλήθος εξουσιοδοτικών διατάξεων (25 αποφάσεις) που δίνουν «λευκή επιταγή» στους υπουργούς της κυβέρνησης και στο ΔΣ της ΔΥΠΑ, να καθορίσουν μονομερώς κρίσιμα ζητήματα όπως οι αμοιβές του Διοικητή, τα κριτήρια λήψης των επιδομάτων και βοηθημάτων κλπ.
Η κυβέρνηση με το νέο νομοσχέδιο υπόσχεται «Δουλειές Ξανά». Πώς όμως είναι δυνατόν να συμβεί αυτό, από μια κυβέρνηση, που διέλυσε την εργασία και την κοινωνική ασφάλιση, μέσα σε 2,5 χρόνια, με τις ιδεοληψίες της; Η κυβέρνηση αδιαφορεί πλήρως για τους ανέργους. Το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να μοιράσει εθνικό και ευρωπαϊκό χρήμα σε ημέτερους, εις βάρος των εργαζομένων και των ανέργων.
(Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος – Εργατολόγος)
