Του Άγγελου Κούρου
Ας υποθέσουμε ότι η φορολογική πολιτική στην Ελλάδα είναι λάθος και θέλουμε να την αλλάξουμε. Επίσης ας υποθέσουμε ότι κάποιος στο δρόμο μάς ρωτά (όπως μας λέγανε οι αιώνιοι έξυπνοι της παιδικής μας ηλικίας) ποιό είναι εκείνο που πρέπει πρώτα από όλα να αλλάξουμε.
Αν έπρεπε δηλαδή να δώσουμε μια μόνο απάντηση ποια θα ήταν αυτή; Η δική μου απάντηση είναι ότι θα πρέπει να αλλάξουμε την λογική της εισπρακτικής επιτυχίας της φορολογίας. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται αντιφατικό. Οι φόροι και η επιτυχής είσπραξη φαίνονται να είναι απόλυτα συνυφασμένες έννοιες. Η αλήθεια όμως είναι ότι αν το κάνεις αυτό γκρεμίζεις τον τρόπο με τον οποίο οικοδομήθηκε, από την μεταπολίτευση έως σήμερα, όλη η φορολογική πολιτική στην Ελλάδα. Επίσης γκρεμίζεις την κοντόφθαλμη λογική (η οποία αποτυπώνεται με την λέξη <<κατεπείγον>> στα κατατεθέντα φορολογικά νομοσχέδια) που ενώ από την μία επιφέρει βραχύβια εισπρακτικά αποτελέσματα, συσσωρεύει από την άλλη τις αιτίες για την συνολική αποτυχία της φορολογίας -με οποιοδήποτε κριτήριο και να επιλέξει κανείς. Αυτή η συνολική αποτυχία είναι και η αιτία κατάθεσης ενός ακόμα κατεπείγοντος νομοσχεδίου. Και πάει λέγοντας. Η σωρευτική επίδραση όλων αυτών των ανερμάτιστων εισπρακτικών λογικών αποτελούν την βιωμένη πραγματικότητα του αποτυχημένου- το επαναλαμβάνω με οποιαδήποτε κριτήρια- φορολογικού μας συστήματος.
Και αν την αλλάξουμε την εισπρακτική λογική τί θα βάλουμε στην θέση της; (ο αιώνιος έξυπνος επιμένει). Η επόμενη απάντηση είναι ότι πρέπει να βάλουμε στην θέση της την φορολογική δικαιοσύνη. Πάλι εκ πρώτης όψεως φαίνεται αντιφατικό. Η φορολογική δικαιοσύνη είναι μια απάντηση που φαντάζει μακρινή και, ίσως, δεν θα εξασφαλίζει την επιτυχή είσπραξη των φόρων. Η αλήθεια όμως είναι ότι η εισπρακτική επιτυχία ενός δίκαιου φορολογικού συστήματος αποτελεί έναν ασφαλέστερα επιτεύξιμο στόχο, τόσο σε βραχυχρόνιο αλλά κυρίως σε μακροχρόνιο ορίζοντα, από όσο μας έχει συνηθίσει να θεωρούμε η μακρόχρονη πρακτική του Υπουργείου Οικονομικών.
Πολλές βεβαιότητες όμως ανέφερα ως τώρα, είπα ήδη δυο φορές την λέξη αλήθεια. Στις μέρες όμως που ζούμε πρέπει τις αλήθειες και τις βεβαιότητες μας να τις εξετάζουμε μια και δυο και τρείς φορές πριν τις ξεστομίσουμε. Γιατί στην αχαρτογράφητη συγκυρία που περνάει η Ελλάδα η όποια προσπάθεια εφαρμογής ενός δίκαιου φορολογικού συστήματος θα πρέπει να λάβει υπόψη της ότι η τετραετής κρίση στην Ελλάδα και οι εφαρμοζόμενες πολιτικές του Μνημονίου έχουν δημιουργήσει συνθήκες κατάρρευσης τόσο του βιοτικού επιπέδου και των παραγωγικών δομών της χώρας, όσο και των εμπεδωμένων, σε επίπεδο συνείδησης, αρχών της δικαιοσύνης, της νομιμότητας, της συμμόρφωσης και της ανοχής στην κρατική (και φορολογική) εξουσία. Με άλλα λόγια σε συνθήκες ακραίας φτώχιας όπου ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας έρχεται αντιμέτωπο με το φάσμα της πλήρους αδυναμίας κάλυψης των βασικών βιοτικών αναγκών (τροφή και στέγη) τελεί υπό κοινωνική αμφισβήτηση η νομιμότητα της φορολογικής αρχής, με αποτέλεσμα φορολογικά μέτρα που, θεωρητικά, εμπεριέχουν το στοιχείο της δικαιοσύνης να είναι καταδικασμένα να αποτύχουν και τελικά να επιφέρουν τα ακριβώς αντίθετα, από τα προσδοκώμενα, αποτελέσματα. Η λύση σε αυτή τη παγίδα είναι η δημιουργία και εφαρμογή ενός θετικού (τούτη τη φορά) δόγματος του σοκ στο πεδίο της φορολογικής δικαιοσύνης. Δεν υπάρχει χρόνος πλέον για αποσπασματικά δίκαια μέτρα. Η εφαρμογή ενός δίκαιου φορολογικού συστήματος πρέπει να συνδυαστεί με την εφαρμογή έκτακτων ριζοσπαστικών μέτρων που θα αποκαθιστούν την υφαρπαγή του κοινωνικού πλούτου που επί δεκαετίες συνέβαινε στην Ελλάδα. Η φορολογία πρέπει να γίνει ένας πραγματικός μηχανισμός αναδιανομής του πλούτου με αναδρομική ισχύ. Χωρίς την επίτευξη ενός τέτοιου θετικού σοκ οι πιθανότητες επιτυχίας μιας φορολογικής αναμόρφωσης είναι αναγκαστικά έωλες.
Εξάλλου μια τέτοια αναδρομική λειτουργία της φορολογίας θα δικαιώσει και την λέξη αλήθεια αφού προέρχεται από το στερητικό α- και τη λέξη λήθη (λησμονιά).
Άγγελος Κούρος
31/1/2012
